Doelstelling

Interview met voorzitter en mede-oprichter van de Stichting Restore Justice, maakt duidelijk waarvoor wij staan:
‘Vechten voor een rechtsstaat die weer recht staat’
Jacques van Huet (1946) is een van de oprichters van Stichting Restore Justice. De betrokkenheid van de voormalig gevangenisdirecteur vloeit voort uit zijn zorg over wat hij ‘het wegmoffelen van gevoelige zaken’ noemt. Zoals de affaires Demmink en Baybasin die door toedoen van het ministerie van Veiligheid en Justitie niet worden opgehelderd. Van Huet vindt het ongehoord dat uitgerekend Justitie het geloof in de rechtsstaat ondermijnt. Dat geloof moet hoognodig worden hersteld, vindt Stichting Restore Justice.

U ging in 2005 na een 30 jaar durende loopbaan bij Justitie met pensioen. Waarom kwam u daarna in het geweer tegen uw oude werkgever?
“De directe aanleiding was de toetreding van voormalig Justitie-topambtenaar Joris Demmink tot het Nederlandse Helsinki Comité. Dat comité richt zich onder meer op het bestrijden van kindermisbruik. Ik ben er beroepshalve met oud-collega’s betrokken bij geweest. Toen ik hoorde dat nota bene de destijds van kindermisbruik verdachte Demmink na zijn pensionering in 2012 tot het comité toetrad, sloegen bij mij de stoppen door. Ik vond dat ongehoord.”
Waarom?
“Ik verzorgde met Justitie-collega’s voor het Helsinki Comité met enige regelmaat trainingen in landen waar het slecht gesteld was met het rechtssysteem. Landen als Albanië en Roemenië die toenadering tot de EU zochten. De EU kwam voor hen pas in beeld als zij hun rechtssysteem, gevangeniswezen, politie en rechtspraak humaan en zuiver maakten. Op dat vlak werd de lat door Nederland terecht hoog gelegd. Maar datzelfde Nederland had géén moeite met de benoeming van Joris Demmink in het Helsinki Comité. Een man tegen wie bij herhaling ernstige verdenkingen inzake kindermisbruik zijn geuit. Toen hij in dat comité kwam, was voor mij en oud-collega’s de maat vol. We hebben vanwege onze verontwaardiging en bezorgdheid over destijds door ons ervaren morele teloorgang van Justitie de Stichting Restore Justice opgericht. De zaak Demmink was de druppel die een al goed gevulde emmer over deed lopen. De stichting bepleit een herstel van de ernstig aangetaste geloofwaardigheid van Justitie. Het moreel verval heeft niet alleen betrekking op de zaak Demmink. Je komt het binnen Justitie veel breder tegen. Het is veelzeggend en beschamend dat ambtenaren van het ministerie op het gebied van betrouwbaarheid bijgeschoold blijken te moeten worden. Zo diep is men dus gezonken.

U en uw oud-collega’s werkten lang in uiteenlopende functies binnen Justitie. Vernam u wel eens iets over vermeende misdragingen van Demmink?
“Hij kwam in 1982 van Defensie naar Justitie. Er deden meteen geruchten over hem de ronde. Binnen Justitie werd besmuikt over Demmink gesproken. Vaak met een vreemde ondertoon van schaamte. Het zorgelijke vond ik dat de geruchten eindeloos aanhielden en steeds sterker werden. Het verbaasde velen dat de aanleiding daarvan niet tot op de bodem werd uitgezocht. Want zowel Justitie als Demmink hadden er onder te lijden. Er doken vreselijke verhalen op over nota bene onze hoogste ambtenaar. Dan zou je toch verwachten dat het Justitie er werkelijk álles aan doet om die op basis van een grondig onderzoek voor eens en altijd uit de wereld te helpen. Toen dat niet gebeurde, groeide het wantrouwen. Mensen die aanvankelijk dachten dat Demmink het slachtoffer was van doorgeslagen complotgekkies begonnen zich af te vragen waarom Justitie steeds maar weer de boot afhield.
Het stelselmatig tegenwerken van mensen die de zaak open wilden gooien leidde tot een groeiend wantrouwen. Als iedereen aan de top verkrampt begint te draaien en ongemakkelijk wegkijkt weet je dat er iets mis is. Na mijn vertrek bij Justitie in 2005 had ik meer tijd om mij in de materie te verdiepen. Oud-collega’s deden dat vanuit hun groeiende zorg over de geloofwaardigheid van het ministerie ook. We stuitten op steeds meer informatie en schrokken van het beeld dat daar uit opdoemde. Het was erger dan we tijdens onze actieve loopbaan bij Justitie konden bevroeden. 

Van groot belang waren de in 2014 bij de rechtbank in Utrecht gehouden getuigenverhoren. Daar verklaarden Justitie- en politiemensen onder ede dat er in het verleden onderzoek naar mogelijk kindermisbruik door onder anderen Demmink is gedaan. Maar dat het onderzoek kapot was gemaakt en op last van hogerhand moest worden gestopt. Wat dacht u toen u dat hoorde?
“Ik vond het onheilspellend. We hadden de hoop dat de zaak naar aanleiding van die verklaringen eindelijk open zou breken. Maar dat was een naïeve gedachte. Het toedekken ging gewoon door. Een van kindermisbruik verdachte schoolmeester of badmeester wordt onmiddellijk geschorst. Maar als over de hoogste Justitie-baas door medewerkers van de politie en Justitie onder ede belastende verklaringen worden afgelegd kijken degenen die in zouden moeten grijpen opeens allemaal de andere kant op. Dat geldt ook voor de politiek. Kamerleden staan vaak vooraan om zich op dit soort zaken te storten. Maar nu durfde – een enkeling daargelaten – niemand er de vingers aan te branden. We hebben door de jaren heen met zeven Kamerleden van verschillende partijen gesproken. Sommigen wist helemaal van niets. Anderen juist heel veel. Van die zeven keken er vijf al snel de andere kant op. Die lieten niets meer van zich horen en reageerden nergens op. Er waren er maar twéé die echt actie ondernamen: Pieter Omtzigt van het CDA en Michiel van Nispen van de SP. Het lukt dus niet om de zaak in de Tweede Kamer op de agenda te krijgen. En zo gaat het al minstens 20 jaar. Alle opeenvolgende ministers van Justitie hebben Demmink uit de wind gehouden. Sorgdrager, Hirsch Ballin, Donner, Korthals, Opstelten, Van der Steur, geen van allen deed iets. En de Tweede Kamer zwéég.”

Maar het is toch geen sinecure om de zaak zó lang toegedekt te houden en een grondig onderzoek tegen te houden? Hoe krijgt men dat voor elkaar?
“Je zou inderdaad denken dat de affaire gezien de groeiende verontwaardiging en sterker geworden aanwijzingen een keer tot op de bodem wordt uitgezocht. Minstens zo belangrijk is het feit dat een man als Demmink sinds de jaren 90 zéér bepalend is geweest bij alle belangrijke Justitie-benoemingen. Wij weten uit ervaring hoe het bij Justitie toeging. Je kunt rustig zeggen dat Demmink daar zijn eigen firewall heeft gebouwd. En die wérkt nog steeds. Met dank aan de Tweede Kamer die de mogelijkheid om in te grijpen en openheid af te dwingen tot op de dag van vandaag niet benut.”

Stichting Restore Justice is door vier oud-Justitieambtenaren opgericht. Hoe waren de reacties?
“We hebben vanaf dag 1 veel bemoedigende reacties en adhesie gekregen. Natuurlijk zijn er binnen Justitie mensen die ons nestbevuilers noemen. Maar er zijn er ook een heleboel die weten hoe verziekt Justitie is en ons initiatief toejuichen. Vergeet niet dat er duizenden toegewijde vakmensen werken die lijden onder het wangedrag van rotte appels aan de top. Zolang die rotte appels buiten schot blijven, ziekt alles door. Dat is fnuikend. Als leidinggevenden kregen wij altijd te horen dat wij een rolmodel dienden te zijn. Van onbesproken gedrag en zuiver tot in de kleinste dingen. Iedereen keek naar ons. En terecht. Alles draaide om voorbeeldgedrag. Dan steekt het enorm als gewone collega’s voor relatief kleine zaken snoeihard worden aangepakt, terwijl wangedrag of misstanden aan de top niet openlijk mogen worden besproken. Laat staan onderzocht. Dat geldt niet alleen voor de zaak Demmink, dat geldt veel bréder.”

Noem eens voorbeelden?
“De ernstige verdenkingen inzake seksueel (kinder)misbruik in de jaren 80 jegens de vooraanstaande Haagse rechters Rueb en Stolk. Die zaken werden verzwegen. In ‘Annie Berber en het verdriet van een tedere crimineel’ heeft Yvonne Keuls al in 1985 de ellende beschreven die een jonge jongen door toedoen van een zogenaamd keurige magistraat overkwam. De Haagse rechtbank zwaaide zulke rechters met alle egards uit en heeft er nooit onderzoek naar willen doen. Nog stééds niet. Net als in de zaak Demmink is er binnen Justitie sprake van een omerta. Wie zwijgt die blijft. Een ander zaak is die rond de Koerdische zakenman Huseyin Baybasin. Die zit na een omstreden rechtszaak in Nederland een levenslange gevangenisstraf uit. Nota bene voor iets wat hij in Turkije zou hebben misdaan en wat nooit overtuigend is bewezen. Zijn medestanders stellen dat de zaak Baybasin gelinkt is aan de zaak Demmink: "de Turken zwijgen over seksuele escapades van Demmink met minderjarige jongens in Turkije zolang Nederland de Koerdische prominent Baybasin gevangen houdt.”
Zijn zaak duurt en duurt maar en wordt naar te vrezen valt achter de schermen gemanipuleerd. Het al in april 2011 door zijn advocaat Adele van der Plas ingediende revisieverzoek werd getraineerd door de Advocaat Generaal van de Hoge Raad. Emeritus hoogleraar wetenschapsfilosofie Ton Derksen – bekend geworden vanwege de door hem bloot gelegde zaak Lucia de B – deed intensief onderzoek naar de audiogeluidsdragers die ten grondslag lagen aan een veroordeling tot levenslang bij het Hof in Den Bosch. Derksen stelde vast dat er met die banden en vertalingen herhaaldelijk is geknoeid en beschreef de manipulaties in zijn boeken ‘Verknipt Bewijs’ en ‘De Baybasin Tapes’. Nog stééds zit Baybasin vast. We hebben dus in Nederland al ruim 25 jaar een politiek gevangene en een eigen Nederlandse Dreyfuss-affaire.”